چه آتش هایی را نمی توان با آب خاموش کرد؟

تاریخ انتشار اولیه: 1401/07/10

تاریخ بروزرسانی: 1404/01/18

پاسخ به پرسش ” چه آتش هایی را نمی توان با آب خاموش کرد؟ ” از لحاظ ایمنی و آشنایی با روش های کم خطر اطفای حریق بسیار مهم است. آتش، یکی از نیروهای طبیعت است که از دیرباز هم زمان با تهدید و فایده همراه انسان ها بوده است. آب سال هاست به عنوان ابزار اصلی مقابله با آتش شناخته می شود، اما واقعیت این است که همه آتش ها را نمی توان با آب خاموش کرد. در بسیاری از موارد، استفاده از آب نه تنها موثر نیست، بلکه می تواند شدت آتش سوزی را افزایش داده و خطرات جانی و مالی بیشتری به دنبال داشته باشد.

با این مقاله از آتش تابان به این سؤال مهم پاسخ می دهیم: چه آتش هایی را نمی توان با آب خاموش کرد؟ همچنین بررسی می کنیم چرا در برخی شرایط، آب انتخاب مناسبی برای اطفای حریق نیست و چه روش های جایگزینی برای کنترل این گونه آتش ها وجود دارد.

چرا آب همیشه جواب نمی دهد؟

آب به طور سنتی به عنوان اصلی ترین ابزار برای خاموش کردن آتش ها شناخته می شود و برای بسیاری از آتش ها کاملاً مؤثر است. این ماده توانایی جذب گرما و کاهش دمای آتش را دارد که باعث خاموش شدن آتش های کلاس A، مانند چوب، کاغذ، پارچه و دیگر مواد جامد قابل اشتعال می شود. اما مسئله ای که باید به آن توجه کرد این است که همه آتش ها را نمی توان با آب خاموش کرد.

یکی از ویژگی های کلیدی آب، خاصیت خنک کنندگی آن است. زمانی که آب به آتش می خورد، گرمای آتش جذب می شود و دمای آن کاهش می یابد. این امر به ویژه در آتش های ناشی از مواد جامد، بسیار مؤثر است. با این حال، برخی از آتش ها به دلیل ماهیت خود، نمی توانند با آب کنترل شوند، بلکه استفاده از آب در این شرایط ممکن است حتی خطرناک تر هم باشد.

1. واکنش های شیمیایی و فیزیکی آتش ها

در برخی از آتش ها، مثل آتش های فلزی یا آتش های ناشی از مایعات قابل اشتعال، آب ممکن است به طور ناخواسته موجب افزایش شدت آتش شود. به عنوان مثال، هنگامی که آب با برخی فلزات واکنش می دهد، مثل آتش های ناشی از سدیم یا منیزیم، این واکنش ها می توانند به شعله ور شدن آتش کمک کنند. علاوه بر این، هنگامی که آب با مواد شیمیایی خاصی ترکیب می شود، ممکن است واکنش هایی ایجاد کند که خطرات بیشتری به دنبال داشته باشد.

2. پخش شعله ها

آب به طور مستقیم نمی تواند آتش های ناشی از مایعات قابل اشتعال، مانند بنزین یا روغن داغ را خاموش کند. در این موارد، آب به دلیل سبک تر بودن از این مایعات، روی آن ها شناور می ماند و به جای خاموش کردن، باعث پخش بیشتر شعله ها و گسترش آتش می شود. این پدیده به ویژه در فضاهای بسته یا آشپزخانه ها می تواند فاجعه آمیز باشد، زیرا شعله ها با سرعت بیشتری در محیط پخش می شوند و احتمال آسیب دیدگی یا انفجار وجود دارد.

3. انتقال انرژی حرارتی

آب با جذب گرما، دمای آتش را کاهش می دهد، اما در برخی مواقع، به دلیل حجم زیاد انرژی حرارتی موجود در آتش، آب نمی تواند به طور مؤثر دمای آن را پایین بیاورد. به عنوان مثال، در آتش های ناشی از تجهیزات الکتریکی یا گازهای اشتعال زا، آب قادر به جذب گرمای زیاد نیست و نه تنها آتش را مهار نمی کند، بلکه می تواند منجر به خطرات بیشتری، مانند برق گرفتگی یا انفجار گاز شود.

4. خطر برق گرفتگی در آتش های الکتریکی

یکی از دلایلی که باعث می شود آب در بسیاری از شرایط کارساز نباشد، این است که آب یک رسانای قوی برای برق است. در آتش سوزی هایی که به دلیل نشت جریان برق یا خرابی تجهیزات برقی رخ می دهند، پاشیدن آب به طور مستقیم به محل آتش می تواند خطر برق گرفتگی را افزایش دهد. این می تواند منجر به جراحت های جدی یا حتی مرگ شود، به همین دلیل در این نوع آتش ها هیچ گاه نباید از آب استفاده کرد.

5. پاشش آب در شرایط خاص

پاشیدن آب در شرایطی که آتش از مواد خاصی مانند فلزات، گازهای اشتعال زا یا مایعات سمی ناشی می شود، نه تنها غیر مؤثر است، بلکه می تواند شرایط خطرناک تری را ایجاد کند. برای مثال، در آتش های ناشی از گازهایی چون متان یا پروپان، آب به جای خاموش کردن آتش، گاز را در محیط پخش کرده و خطر انفجار را بیشتر می کند.

به طور خلاصه، آب برای کنترل بسیاری از آتش ها مناسب نیست، زیرا ویژگی های خاص برخی از آتش ها باعث می شود که استفاده از آب به جای کمک به خاموش کردن، حتی خطرناک تر باشد. در ادامه به سوال چه آتش هایی را نمی توان با آب خاموش کرد؟ جواب تخصصی تری خواهیم داد. زیرا در چنین شرایطی، باید از روش ها و ابزارهای تخصصی تری مانند کپسول های آتش نشانی مناسب استفاده کرد تا آتش به طور ایمن و مؤثر کنترل شود.

انواع آتش هایی که با آب خاموش نمی شوند: چه آتش هایی را نمی توان با آب خاموش کرد؟

1. آتش های روغنی و چربی ها (کلاس K یا F)

در آشپزخانه ها یا صنایع غذایی، آتش سوزی های ناشی از روغن ها و چربی های داغ بسیار رایج هستند. استفاده از آب برای خاموش کردن این نوع آتش ها بسیار خطرناک است. چرا؟

• • • • • • • • • • • • روغن سبک تر از آب است و روی آن شناور می ماند.
                        
                        • هنگام پاشیدن آب روی روغن داغ، بخار شدید ایجاد می شود که آتش را پخش کرده و باعث انفجار کوچک می شود.

✅ راه حل: استفاده از کپسول های شیمیایی مرطوب (Wet Chemical) یا فوم مخصوص آتش سوزی های چربی.

2. آتش های گازی (کلاس C)

آتش سوزی هایی که به دلیل نشت گازهایی چون متان، پروپان یا بوتان رخ می دهند نیز با آب قابل مهار نیستند. در چنین مواردی، پاشیدن آب نه تنها کارساز نیست، بلکه باعث پخش بیشتر گاز در فضا و افزایش خطر انفجار می شود.

✅ راه حل: قطع جریان گاز در مرحله اول، سپس استفاده از کپسول های CO₂ یا پودر خشک.

3. آتش های الکتریکی (کلاس E یا C)

اگر آتش ناشی از تجهیزات برقی باشد، استفاده از آب می تواند منجر به برق گرفتگی شود. از آن جایی که آب رسانای برق است، این روش نه تنها آتش را خاموش نمی کند، بلکه ممکن است جان افراد را به خطر بیندازد.

✅ راه حل: قطع جریان برق و استفاده از کپسول های دی اکسید کربن یا پودر خشک.

4. آتش های فلزی (کلاس D)

فلزاتی مانند سدیم، پتاسیم، لیتیم، منیزیم و آلومینیوم وقتی آتش می گیرند، واکنش شدیدی با آب نشان می دهند. آب می تواند این آتش را شعله ورتر کرده یا حتی باعث انفجار شود.

✅ راه حل: استفاده از پودر مخصوص فلزات قابل اشتعال که به صورت اختصاصی برای این نوع آتش سوزی ها طراحی شده اند.

5. آتش ناشی از بنزین و مشتقات نفتی

یکی از رایج ترین پاسخ ها به سؤال “چه آتش هایی را نمی توان با آب خاموش کرد؟” آتش های بنزینی است. بنزین نیز مانند روغن، روی آب شناور می ماند و پاشیدن آب روی آن باعث پخش آتش در محیط و گسترش سریع آن می شود.

✅ راه حل: کپسول های پودر خشک یا فوم ضد آتش که مانع از رسیدن اکسیژن به سوخت می شوند.

خطرات استفاده نادرست از آب در خاموش کردن آتش

استفاده نابجا از آب برای خاموش کردن آتش، می تواند پیامدهای جدی داشته باشد، از جمله:

• • • • برق گرفتگی در آتش های الکتریکی
        
        • پخش شعله ها در آتش های مایعات اشتعال زا
          
          • افزایش دمای ناگهانی در فلزات داغ
            
            • ایجاد بخار و انفجار در تماس با روغن یا گاز

انتخاب کپسول آتش نشانی مناسب

هر نوع آتش، ابزار و روش مخصوص به خود را می طلبد. برای همین، داشتن کپسول آتش نشانی مناسب و برچسب دار در محیط های کاری و خانگی ضروری است. مثلاً:

• • • • • • • • برای آتش های معمولی (کاغذ، چوب): آب یا فوم
              • برای آتش های الکتریکی: CO₂ یا پودر خشک
              • برای آتش روغن: شیمیایی مرطوب
              • برای آتش فلز: پودر مخصوص فلزات

بهتر است همیشه با کمک کارشناس ایمنی، خطرات احتمالی را در محیط شناسایی کرده و تجهیزات مناسب را تهیه کنید.

جدول خاموش کننده مناسب برای هر نوع آتش

جمع بندی

چه آتش هایی را نمی توان با آب خاموش کرد؟ پاسخ این سؤال بسیار مهم تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می رسد. شناخت انواع آتش  و روش های مناسب اطفای آن، می تواند جان انسان ها را نجات داده و از گسترش فاجعه جلوگیری کند. همیشه به یاد داشته باشید: آب همیشه بهترین گزینه نیست!

پس پیش از آنکه در زمان اضطرار، به اولین شلنگ آب نزدیک شوید، بهتر است بدانید با چه نوع آتشی روبه رو هستید و چه خاموش کننده ای به کارتان می آید.

آگاهی از اینکه چه آتش هایی را نمی توان با آب خاموش کرد؟ برای حفظ ایمنی و جلوگیری از وقوع فاجعه های بزرگ ضروری است.

برای اطمینان از اینکه همیشه به درستی و با استفاده از ابزار مناسب در مقابله با آتش عمل می کنید، به شما پیشنهاد می دهیم که تجهیزات آتش نشانی مناسب را تهیه کرده و از آموزش های ایمنی به طور منظم بهره مند شوید.

اگر تصمیم به خرید کپسول های آتش نشانی استاندارد و مشاوره تخصصی در زمینه ایمنی آتش سوزی دارید، از طریق لینک زیر با تیم ما در آتش تابان تماس بگیرید و از خدمات مشاوره رایگان ما بهره مند شوید.

همین حالا ایمنی خود و خانواده تان را تضمین کنید!

مشاوره و خرید تجهیزات آتش نشانی