فهرست مطالب
انواع سیستم اعلام حریق:
1. سیستم های متعارف یا معمولی
2. سیستم آدرس پذیر
انواع سیستم اعلان حریق با این هدف ساخته شده اند تا افراد حاضر در مکان را از وقوع خطر آگاه سازند. هدف اصلی استفاده از این ابزار کاربردی برای موارد اضطراری، آن است که در کوتاه ترین زمان ممکن، تصمیمات فوری بگیریم. پس این سیستم طراحی شده تا از عموم، بویژه افرادی که برای رسیدگی به شرایط اضطراری اعزام شده اند (مثلا آتش نشانان یا افرادی که قبل از رسیدن آنها، مسئولیت هدایت جمعیت به خارج از مکان مورد نظر را دارند) حفاظت کند.
امروزه می توان سیستم اعلام حریق را در بسیاری مکان ها یافت. برخی از معمول ترین مکانهایی که در آن از سیستم اعلان حریق استفاده می شود، شامل ساختمان های عمومی، کارخانه ها و دفاتر است. و این نشان می دهد، هدف استفاده از این سیستمها، حفاظت از مکانهایی ست که روزانه تعداد زیادی از مردم در آن حضور دارند.
و به عنوان نکته ای دیگر در ارتباط با سیستم های اعلام حریق، باید بدانید که در بسیاری از کشورهای جهان قوانین جامعی برای استفاده اجباری از این سیستمها در ادارات و مکانهای عمومی وضع شده که می تواند با هشدار به موقع این سیستم در مواقع اضطراری، جان بسیاری را نجات دهد.
پس صرف نظر از تکنولوژی به کار رفته در این سامانه، وقتی آژیر خطر به صدا درآید، خبر از احتمال بالای وقوع آتش سوزی می دهد که در این صورت مردم باید محل مورد نظر را به سریع ترین و مناسب ترین شکل ممکن ترک کنند.
امکانات اصلی که هر سیستم اعلام حریق باید داشته باشد
برخی از انواع سیستم اعلان حریق این ویژگی را دارند که به محض تشخیص آتش سوزی، پیامی به آتش نشانی مخابره می کنند. این سامانه اطلاع رسانی معمولاً در درون خود سیستم اعلام حریق به کار رفته و ارسال سیگنال را از طریق یک ایستگاه مرکزی انجام می دهد. بدون شک این ویژگی از هدررفت زمان و بدتر شدن شرایط پیشگیری می کند.
در این مقاله دو نوع مختلف از انواع سیستم اعلان حریق را که شامل سیستم متعارف و سیستم آدرس پذیر است، بررسی می کنیم.
ابتدا باید بدانید سیستم اصلی یا به عبارت دیگر، مغز هر دوی آنها در کنترل پنل شان (صفحه کنترل) تعبیه شده وهمه سیستم های اعلان حریق از نظر داشتن صفحه کنترل، مشابه اند. مهم ترین قسمت سیستم اعلان حریق، همان بخش مرکزی تعبیه شده در صفحه کنترل است که سایر دستگاه های سیستم به آن وصل شده و کنترل می شوند. پس بخش مرکزی وظیفه ارسال سیگنال های متفاوت به آشکارسازها و همچنین رساندن اطلاعات مناسب در موقعیت های گوناگون به کاربر را برعهده دارد.
یکی از مشکلات رایج، عدم آمادگی و آگاهی برای تخلیه سریع و مناسب جمعیت است. بنابراین، تمرینات اطفاء حریق جهت آمادگی افرادی که در مکانهای مشخص کار یا رفت وآمد می کنند، برگزار می شود.
کدام سیستم بهتر است؟
انواع سیستم اعلان حریق بسیاری ساخته شده که تنظیمات لازم برای شبیه سازی موقعیت آتش سوزی و به صدا درآوردن آژِیر خطر را دارند. به این شکل که وقتی آژیر اعلام حریق به صدا در آید، عملیات ترک محل شروع می شود. بنا بر این، افرادی که در تمرین شرکت دارند بهتر می توانند اقدامات لازم را فراگرفته و در شرایط واقعی، اجرا کنند.
اگر از متخصصان امر بپرسید کدام سیستم کارآمدتر است، می بینید به دو دسته تقسیم می شوند و عموماً بیشترشان سیستم آدرس پذیر را گزینه بهتری می دانند. از طرفی تعداد زیادی از نصاب های سیستمهای حفاظتی، نوع متعارف را ترجیح می دهند.
پس می توان گفت هر کدام از انواع این سیستم، کاربردها، مزایا و قیمت های متفاوتی دارند. در ادامه مشخصات هر کدام از این سیستمها را آورده ایم تا بتوانید مناسب ترین گزینه را برای شرایط مختلف انتخاب کنید.
سیستم اعلان حریق متعارف
ابتدا باید بدانید منظورمان از سیستم متعارف اعلان حریق چیست. وقتی از انواع سیستم اعلان حریق صحبت می شود اولین چیزی که به ذهن مخاطب می رسد، نوع متعارف آن است. البته انواع دیگری هم در بازار موجود است و مدت کمی طول کشیده تا سازنده ها مدلهای جدیدتر (سیستم اعلام حریق آدرس پذیر) را بسازند.
بنابراین اگر در زمینه آتش نشانی فعالیت ندارید، احتمالا تفاوت انواع سیستم های اعلام حریق را نمی دانید، یا نهایتاً در این حد اطلاع دارید که بیش تر از یک نوع وجود دارد.
پس منظور از سیستم اعلام حریق متعارف، سامانه ایست که می تواند از طریق چراغ ال.ای.دی صفحه اش، شستی اعلام حریق (که با شکستن حفاظ شیشه ای یا پلاستیکی و فشار دکمه، فعال می شود) یا آشکارساز فعال شده را تشخیص دهد. و مشخصاً تفاوت هایی بین این نوع از سامانه اعلام حریق با نوع آدرس پذیر آن که اطلاعات مربوطه را بصورت پیام متنی بر روی نمایشگر ال.سی.دی نمایش می دهد وجود دارد. با توجه به آنچه گفته شد، در سیستم متعارف، با فعالسازی هر یک از مناطق مربوطه (در سیستم اعلام حریق، ساختمان مورد نظر به چند بخش تقسیم و در هر بخش، آشکارسازهای جداگانه نصب و کنترل می شود) یک چراغ ال.ای.دی قرمز رنگ روشن می شود.
نشانگر ال.ای.دی
تمامی مناطق تحت نظارت سامانه، با یک نشانگر ال.ای.دی، مشخص شده و می توان آن را روشن (برای اعلام خطر آتش سوزی، تست سیستم، یا تمرین خروج اضطراری) یا خاموش کرد. پس برای آنکه نشانگرهای هر منطقه را فعال یا غیرفعال کنید، ابتدا باید بدانید هر نشانگر به کدام منطقه مربوط می شود و در صورت فعال بودن آشکارساز (تشخیص حریق) چراغ قرمزرنگ آن روشن خواهد شد.
پس اکنون می دانید گرچه سیستمهای متعارف، از نو آوری های استفاده شده در سامانه های آدرس پذیر بهره نمی برند، اما عموماً کارآمد و ساده هستند. به علاوه، اطلاعاتی که بر روی صفحه کنترل سامانه متعارف نمایش داده می شود بسیار ابتدایی است و هرکاربری به آسانی آن را تشخیص می دهد.
پس کاربر باید آن بخش یا منطقه را برای یافتن محل آتش سوزی یا آشکارسازی که خطر حریق را تشخیص داده، جستجو کند. این ویژگی باعث می شود مدت زمانی که صرف تشخیص و یافتن محل مورد نظر می شود، به ویژه در سیستمهای دارای تعداد زیادی از دستگاه ها و آشکارسازها، افزایش یابد.
به همین دلیل از این نوع سامانه بیشتر در مکان های نسبتاً کوچک مانند خانه های شخصی و تک واحدی استفاده می شود. پس در ساختمان های بزرگ یا سامانه هایی که به تعداد زیادی حسگر مجهز است، استفاده از سیستم متعارف، چندان مطلوب نیست. از سوی دیگر فروش سیستم هایی که نصب آن آسان است، توسط شرکت های فروشنده ی این نوع سیستم رو به کاهش و فروش سامانه های آدرس پذیر رو به افزایش است. دلیلش هم این است که سیستمهای آدرس پذیر نسبت به سامانه های دیگر ارزان تر هستند.
دو سیمه
باید خاطرنشان کنیم که برخی خریداران، نوع خاصی از سیستم متعارف را ترجیح می دهند. یکی از سیستم های متعارف که اصطلاحاً دو سیمه نامیده می شود (برای برق رسانی به تمامی تجهیزات هر منطقه، از جمله آشکارسازها، فقط از یک زوج سیم استفاده می شود) که از مقرون به صرفه ترین و اقتصادی ترین انواع این سامانه هاست. همچنین مناسب ترین و دقیق ترین سیستمی که می توان برای سامانه های اطفاء حریق به کار برد، همین سیستم متعارف است.
به علاوه باید بدانید استفاده از سیستم های آدرس پذیر هم رو به افزایش بوده و همراه با سیستم اطفاء حریق نیز به کار می رود. هرچند این رویه بخاطر برخی استانداردها و قوانین اروپا متوقف شده. این استانداردهای سخت گیرانه باعث شده بسیاری از تولیدکنندگان، سرمایه زیادی که برای استانداردکردن محصولشان لازم است، صرف نکنند و نهایتا محصولاتشان از بازار جمع آوری شود.
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
در این نوع سیستم، مجموعه ای از مدارهای تشخیص شعاعی به کار رفته. و هر کدام از این مدارها در بخش های مورد نظر ساختمان، نصب می شود. بسته به اندازه سیستم خریداری شده، هر سامانه هنگام نصب حداقل دو مدار برای آژیر خطر دارد.
دستگاه های این سامانه، ساده و دوحالتی هستند (حالت روشن/خاموش). این سیستم ها برای ارتباط با صفحه کنترل و ارسال سیگنال به آن از سطوح مختلفی از بارالکتریکی استفاده می کنند (زیرا سطوح مقاومت الکتریکی متفاوتی دارند).
سیستم اعلام حریق آدرس پذیر از فناوری متفاوتی برای نظارت و ایجاد دسترسی بهتر استفاده می کند که به «تکنولوژی مخابره ی داده» شناخته می شود. این دسترسی از طریق مجموعه جداگانه ای از دستگاه های تشخیص و اعلام که همه روی یک مدار هستند، اعمال می شود. این مدل، شکلی حلقوی یا دایره مانند دارد.
هر دستگاه در این سامانه، شماره مختص به خود را دارد که آدرس آن بوده و با آن شناخته می شود. به علاوه، صفحه کنترل مرکزی در این سامانه، قابلیت آن را دارد که تنظیم شود تا پیام متنیِ محل، نوع هشدار، اطلاعات منطقه و بازخوردهای دیگری نشان دهد.
و نیز امکان تنظیم زمان هشدار و فعالسازی دستگاه های خروجی آن وجود دارد. ممکن است نوع آدرس دهی در سیستمهای پیچیده ای که فناوری آدرس دهی «خودکار» یا «نرم» در آن بکار رفته متفاوت باشد. همچنین نوع آدرس دهی می تواند از این لحاظ که سیستم دارای برنامه دهی دستی یا سامانه رمز دودویی تک کلید، که در آن سیستمی به کار رفته که هر دستگاه so each device is known as rigid addressing دارای آدرس مختص به خود است، متفاوت باشد.
تکنولوژی آنالوگ
عموماً در دستگاه هایی که وظیفه تشخیص و آشکارسازی را برعهده دارند از تکنولوژی آنالوگ استفاده شده. این تکنولوژی از دقت بالاتری برخوردار بوده و در برخی دستگاه ها بسته به حالت هشدار انتخابی، امکان انجام برخی تنظیمات وجود دارد. در حالی که سیستم نام برده با آنچه به عنوان ارتباطات آنالوگ شناخته شده و تا حدودی قدیمی است، ارتباطی ندارد و بیشتر به روشی مربوط می شود که هرکدام از حسگرها بکار می برند تا یک ولتاژ متغیّر و مشخص را به عدد دیجیتالی مشخصی تبدیل کنند. بدون شک این سیگنالها باید تحلیل شود. مثلا از میان همه ی سیگنالها، یکی به تشخیص دود اختصاص دارد.
در این نوع از سیستم اعلام حریق از نوآوریهای مشخصی استفاده شده که باعث برتری آن نسبت به سیستم متعارف می شود. اول از همه، طول کابلهای نصب شده در این سیستم کمتر بوده و در نتیجه هزینه نصب، تا حد زیادی کمتر است. در هر دستگاه و منطقه ی تحت نظارت سامانه، سیم کشی حلقوی ساده ای به کار رفته.
از دیگر امکانات مفید این سیستم، امکان ایجاد تغییرات بدون نیاز به دستکاری سیم کشی آن است. به علاوه، آژیرهای خطر در این سیستم در صورت تشخیص حریق، مناسب و هماهنگ تر با یکدیگر عمل می کنند.
همچنین، هنگام به صدا درآمدن هشدار، شناسه نقطه مورد نظر را دریافت می کنید، که این از اعلام هشدارِ صرفاً برای یک بخش از ساختمان جلوگیری می کند. و آخرین مورد اینکه، در این نوع از سیستم هشدار، ابزارهای عیب یابی متفاوتی از جمله بخش «گزارش رویدادها» وجود دارد که برای رفع ایراد تعبیه شده.
سوالات متداول
حلقه ی سیستم اعلام حریق چیست؟
وقتی صحبت از انواع سیستم اعلان حریق می شود، معمولا پای نوعی حلقه در میان است. و منظور از حلقه، یک جفت کابل است که سیگنال و انرژی را بین بُردهای الکتریکی موجود در صفحه کنترل و تمامی دستگاه های بخشهای مختلف که خارج از صفحه کنترل هستند، منتقل می کند.
هر حلقه می تواند حداکثر چند آشکارسازِ دود داشته باشد؟
محدودیتی در تعداد آشکارسازهای متصل به هم وجود دارد و با توجه به استاندارد NFPA 72، این تعداد، 12 عدد است. پس باید اطمینان حاصل کرد که همه ی هشداردهنده ها با یکدیگر سازگاری دارند. همراه با این 12 عدد هشداردهنده دود، تقریبا ظرفیت اتصال 6 دستگاه دیگر مانند آژیِر چراغ دار و دربند هم وجود دارد.
حداکثر فاصله بین آشکارسازهای دود چقدر است؟
معمولاً فاصله استاندارد معینی برای آن در نظر گرفته نمی شود. به هر حال، می توان گفت حداکثر فاصله پیشنهادی آشکارسازها از هم، حدود 30 فوت (9 متر) است. اگر قصد نصب آشکارساز دود در راهرویی با عرضی حدود 2.7 متر را دارید، می توانید فاصله 9 متری ذکرشده را به بیش از 12.5 متر افزایش دهید. نکته ای که نباید فراموش کرد این است که فاصله هیچ نقطه ای از سقف تا آشکارساز نباید بیش از 6.4 متر باشد.
سخن پایانی
در جمع بندی این مقاله باید بگوییم که هر کدام ازانواع سیستم اعلان حریق، امکانات و عملکردهای متفاوتی دارند که در شرایط متفاوت می تواند کارساز باشد. پس برای کارکرد بهینه باید موارد متفاوتی را برای انتخاب سیستم مورد نظر خود در نظر بگیرید. از جمله آنکه این سامانه قرار است در خانه، ساختمانی کوچک یا بزرگ، یا دفتر کار نصب شود.
و این که سیستم اعلام حریق آدرس پذیر امکانات بیشتری برای شرایط گوناگون ارائه می دهد، هزینه نصب کمتری دارد و تنظیماتش آسان ترانجام می شود. اینکه کدام گزینه را انتخاب، و محل کار و زندگی تان را به مکانی امن تبدیل نمایید به خودتان بستگی دارد.
